Saldo rozliczeń

Do Unii Europejskiej Polska wstąpiła 1.05.2004 roku. Podpisanie traktatu ToFUE poprzedzone było referendum ogólnokrajowym. Nadzieje jakie z wstąpieniem do Wspólnoty mieli Polacy, to przede wszystkim, zmiana poziomu społeczno-gospodarczego kraju na lepsze. W założeniu Polska miała otrzymywać środki finansowe z budżetu UE na realizację szeregu projektów z zakresu przede wszystkim Polityki Spójności oraz Wspólnej Polityki Rolnej.

Poniżej w tabeli 1 przedstawiono strukturę transferów finansowych z budżetu UE do Polski.

Tab.1. Zestawienie transferów finansowych z budżetu UE do Polski według struktury przeznaczenia (w euro). [1]

Struktura transferów	Wartość [euro]
A. Transfery z UE do Polski w tym:	172 798 105 722
1. Polityka Spójności	110 630 919 732
2. Wspólna Polityka Rolna	56 547 647 407
3. Instrument „Łącząc Europę”	1 131 765 165
4. Fundusze Migracyjne	196 030 893
5. Pozostałe transfery	165 249 153
B. Wpłaty do budżetu UE	56 620 531 583
C. Zwroty środków do budżetu UE	170 049 889
D. Transfery netto (A-B-C) (RP – UE)	116 008 707 089

Jak wynika z powyższej tabeli Polska otrzymała od początku wejścia do UE do końca 2019 roku netto 116 008 707 089 euro. Transfery miały wpływ na PKB w poszczególnych latach. Poniżej tabela obrazująca dynamikę PKB państw UE w roku 2018 w stosunku do 2004 roku. [2]

Tabela 2. PKB krajów Unii Europejskiej w okresie od 2004 roku

W związku z brakiem szczegółowych danych nt. struktury dynamiki PKB w 2019 r. w tbeli obliczenia ograniczono do danych za 2018 rok.

Jak łatwo zauważyć transfery, które napłynęły z UE do Polski w okresie 15 lat, w tym czasie stanowiły brutto ok. 3 % , a netto zaledwie 2% PKB Polski, który wg danych Eurostatu w przeliczeniu wg bieżących cen wyniosło ok. 5,5 biliona euro. Na uwagę zasługuje fakt, że tempo wzrostu w Polsce w tym okresie było średniorocznie trzy razy większe niż w krajach strefy euro.

Wielu ekonomistów podkreśla, że otrzymana z UE kwota jest wysoka to jednak, ważniejsze od wielkości uzyskiwanych kwot z budżetu unijnego są kwoty bilansu z handlu i usług jakie polskie przedsiębiorstwa uzyskują świadcząc usługi na runku wspólnotowym [3]. Jak przedstawia się sytuacja w zakresie transferów handlowych i usługowych – w handlu zagranicznym na terenie UE pokazano na wykresie przedstawionym na rysunku 1. Dane dotyczą handlu w latach 2004-2018, [4].

Rys. 1. Saldo obrotów handlu zagranicznego Polski z krajami UE w latach 2004-2018 w podziale na handel i usługi [4]. W związku z brakiem szczegółowych danych nt. struktury dynamiki PKB w 2019 r. obliczenia na wykresie ograniczono do danych za 2018 rok.

Jak wynika z porównania danych w tabeli 1 i pokazanych na rysunku 1 saldo w handlu usługami w roku 2018 wyniosło ponad 22 miliardy Euro. Poprzednie lata od 2004 roku przynosiły zawsze dodatni bilans w handlu usługami a saldo usługowe Polski za lata 2004-2018 przekracza kwotę netto transferów Funduszu Spójności i pozostałych. Stąd wniosek, że w bilansie handlowym Polski z krajami Wspólnoty ważniejsze niż transfery netto z UE są salda usługowe (czerwone słupki na wykresie) za poszczególne lata.

Warto zauważyć, że ujemne saldo towarowe Polski nie niepokoi żadnego kraju członkowskiego, bo jest ujemne. Natomiast w centrum zainteresowania jest rosnące saldo usługowe Polski. Staje się w oczach choćby Francuzów zagrożeniem dla Francji, być może – stąd francuska dyskryminacja polskich przedsiębiorców na ich rynku? Polska doświadcza rozwoju handlu usługami i najważniejszym problemem jest utrzymanie rosnącego salda na najbliższe lata. Trzeba też podkreślić, że trend wzrostu salda towarowego za ostatnie lata ( niebieskie słupki na wykresie) jest korzystny.

Owszem transfery z budżetu UE tzw. fundusze unijne są też ważne jednak wg badań ekonomistów ich wpływ na rozwój Polski nie jest jednoznaczny. Nie wszystkie inwestycje zrealizowane przy pomocy funduszy unijnych są efektywne. Także konwergencja jaka miała wystąpić w krajach wstępujących do UE w latach 2004 i następnych nie jest zauważalna w dostatecznym stopniu.

Zatem z ekonomicznego punktu postrzegania rynku wspólnotowego można wysnuć wniosek, że najważniejszym na dzisiaj zagadnieniem na rynku wspólnotowym jest swoboda przepływu usług.

[1] Źródło danych: Ministerstwo Finansów

[2] Źródło danych: Eurostat

[3] Usługi to świadczenia wykonywane przeważnie za wynagrodzeniem, które nie są objęte postanowieniami Traktatu o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób. Do usług tych zaliczamy działalność o charakterze: przemysłowym, rzemieślniczym, jak również wykonywanie wolnych zawodów, (artykuł 57 TFUE (d. art. 50 TWE).

[4,5] Źródło danych: Eurostat.